Stikstof omlaag, natuur omhoog

Stikstof omlaag, natuur omhoog

De Gelderse natuur lijdt onder een veel te hoge neerslag (‘depositie’) van stikstof. Bodem verzuurt en vermest en de waterkwaliteit is slecht, waardoor veel soorten wilde planten wegkwijnen. Als gevolg daarvan hebben ook insecten, vlinders en vogels het zwaar.

Wat bedoelen we met stikstof?

‘Stikstof’, wie kent het niet… Maar wat is het precies? En waarom is het een probleem?

a) stikstof is een onschadelijk gas: ongeveer 80 procent van de lucht die we inademen bestaat uit stikstof

b) Maar: als dit gas zich bindt aan andere stoffen, ontstaan schadelijke verbindingen:
– ammoniak: stikstof bindt zich aan mest en urine van vee
– stikstofoxiden: stikstof bindt zich aan de uitstoot van verkeer en industrie.

Als het over ‘stikstof’ gaat, bedoelen we meestal deze schadelijke verbindingen. Deze komen terecht in lucht, bodem en water: de stikstofdepositie.

Je vindt hier een iets uitgebreidere uitleg van de stikstofcrisis.

Bijna verdwenen (1)

De wrattenbijter is voor het laatst op de Hoge Veluwe gezien in 2016. Rond de Hatertse vennen leeft nog een ‘enigszins levensvatbare populatie'(bron: Wikipedia)

Wat is het probleem?

Sommige planten gedijen goed op stikstofrijke bodems, zoals grassen, bramen en brandnetels. Deze planten kunnen door het overschot aan stikstof extra hard groeien.

De oorspronkelijke planten op zandgrond en in heidegebieden zijn aangepast aan arme grond. Zij weten niet goed raad met al die stikstof. De stikstofminnende planten groeien juist extra snel en kunnen een gebied gaan overwoekeren. In heidegebieden zie je al die forse toename van grassen en bramen.

Daardoor neemt niet alleen de diversiteit aan plantensoorten af, maar ook van vlinders en wilde bijen die van deze planten afhankelijk zijn. En daarmee gaat een heel ecosysteem wankelen waarin planten, vogels, insecten, mossen, zoogdieren en al het bodemleven in zorgvuldig evenwicht met elkaar leven.

Bijna verdwenen (2)

De kleine heivlinder komt nog slechts op één vliegplaats op de Veluwe voor. De kleine heivlinder is afhankelijk van voldoende stuifzanden, maar die gebieden worden door teveel begroeiing steeds kleiner. (Bron: Vlinderstichting)

Werken aan oplossingen

Er is voldoende bekend over wat er moet gebeuren om stikstof terug te dringen. Het komt nu aan op uitvoering en voldoende middelen. Daar schort het aan.

Maar wij geven niet op! Dit is wat we doen (klik op de link voor meer informatie over dat aspect):

Verdwenen..

Het tweekleurig hooibeestje kwam vooral voor op de Veluwe en is voor het laatst in 1988 gezien. Bron: Vlinderstichting.

Platform Natuurinclusieve landbouw Gelderland

Voor oplossingen móet je samenwerken. Daarom hebben we in 2019 het Platform Natuurinclusieve landbouw Gelderland opgericht. Daarin werken boeren, natuurorganisaties, provincie, gemeenten, waterschappen en wetenschappers samen. Doel is een toekomstbestendige landbouw die bijdraagt aan herstel van de natuur.

Er zijn initiatieven voor verbeterde bodem, minder gebruik van pesticiden, anders omgaan met grondwater, nieuwe gewassen zoals hennep, andere bedrijfsonderdelen, zoals voedselbossen, andere verdienmodellen en het sturen op meervoudige doelen voor verduurzaming van de landbouw, waaronder stikstofreductie.

Vind er alles over op de website van Platform.

Leren en uitwisselen

Tijdens inspiratiemiddagen bezoeken deelnemende boeren elkaars bedrijven om kennis en ervaring uit te wisselen.

Meedenken met beleid

Sinds de rechterlijke uitspraak in 2019 over de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS) zijn we actief betrokken bij ambtelijke en bestuurlijke processen om oplossingen te vinden. Onderaan de pagina vind je een overzicht van onze brieven en publicaties sindsdien. Onze doelen zijn:

  • Integraal systeemherstel
  • Reductie stikstofuitstoot
  • Gezonde natuur

Wij gaven achtereenvolgens input op de Gelderse Maatregelen Stikstof en het Vitaal Landelijk Gebied Gelderland en vervolgens op de versnellingsaanpak stikstof. Ook voorstellen voor het landbouwbeleid, wat natuurlijk nauw samenhangt met stikstofdepositie en de staat van de natuur, mogen op onze belangstelling en input rekenen.

Constructief meedenken

Frans Davelaar overhandigt de Gelderse biodiversiteitsmonitor aan gedeputeerde Harold Zoet, juli 2024

Inbreng bij politiek

Met welke plannen komen Gedeputeerde Staten en wat betekent dat voor de natuur? We duiken in de stukken en overleggen met onze achterban, experts en politici.

  • Vinden we het een goed idee? Dan laten we dat weten aan Provinciale Staten.
  • Zien we hiaten of ronduit schadelijke voorstellen? Dan laten we dat óók weten.
  • Hebben we suggesties en voorbeelden van hoe het beter kan? Die zetten we er natuurlijk bij.

Dat doen we in brieven aan Provinciale Staten en in zienswijzen op beleidsvoorstellen van Gedeputeerde Staten. Hieronder vind je een selectie.

Manifest voor een groen Gelderland

In aanloop naar de provinciale verkiezingen in 2023 brachten we een publicatie uit in samenwerking met andere Gelderse natuur- en landschapsorganisaties, met praktische en haalbare oplossingen voor knelpunten.

Constructief en kritisch...

We volgen de beleidsvoorstellen kritisch en laten ons bij de provincie (en soms de minister) horen via brieven, zienswijzen en inspraak.

8 mei 2025: Inspraak over zonering rond natuurgebieden

16 januari 2025: Inspraak versnellingsaanpak stikstof

4 december 2024: Inspraak n.a.v. het wegvallen van het Nationaal Programma Landelijk Gebied

15 december 2022: Brief aan Provinciale Staten over landelijk gebied en onderzoek natuurherstel

16 juni 2022: Brief aan Provinciale Staten met de titel: Stikstof en natuur: de crisis voorbij

Publicaties

Ook brachten we verschillende publicaties uit met adviezen, suggesties en de nadruk op de urgentie:

Eindrapport Monitor Duurzame landbouw Gelderland met de samenvatting ervan, juli 2024 (met het Platform Natuurinclusieve landbouw Gelderland)

Vitaal Gelders Platteland, juni 2023 (met onze Gelderse natuurpartners)

Webinar over Natuurherstel op de Veluwe, 25 mei 2022 (in samenwerking met de provincie)

Handreiking. Rol gemeenten in stikstofaanpak, december 2021

Stikstof, de crisis voorbij, 2019. In reactie op de PAS-uitspraak van de Raad van State.

Profiel Ellen van Reesch

Ellen van Reesch

Natuur en landelijk gebied