In gesprek met voorzitter Dirk en directeur Petra

Bij het vijftigjarig jubileum: ‘Een waakhond die samenwerking zoekt’

Een gesprek met voorzitter Dirk van Uitert en directeur Petra Souwerbren

In de vroege jaren zeventig belandde het ‘milieu’ stevig op de agenda. Vanuit vaak lokale bewegingen tegen milieuvervuilende praktijken in de omgeving ontstond de behoefte een sterke stem te laten horen op provinciaal niveau. Zo zag op 20 juli 1971 de ‘Gelderse Milieuraad’ het daglicht. Met de huidige voorzitter van de vereniging Dirk van Uitert (sinds 2017) en directeur Petra Souwerbren (sinds 2018) kijken we naar verleden, heden en toekomst.

‘Wij zijn een waakhond’, vat Dirk de rol van Natuur en Milieu Gelderland kort samen. ‘Al vijftig jaar. En ik vermoed dat we de komende vijftig jaar nodig blijven in die rol.’

‘Onze missie staat fier overeind’, vult Petra aan, ‘de manier waarop we daaraan werken is veranderd. Maar als het nodig is, laten we nog steeds onze tanden zien.’

Kunnen jullie de bijdrage van Natuur en Milieu Gelderland in de afgelopen vijftig jaar concretiseren? Wat heeft de organisatie betekend voor de provincie?

Dirk: ‘Het begon met milieuproblematiek die mensen op de been bracht: bodemvervuiling van het Nepromaterrein in Arnhem, vervuiling als gevolg van het storten van afval en vervuiling van grond- en oppervlaktewater. Ik ben jarenlang lid geweest van de Commissie Milieubeheer van de Provinciale Staten. Daar maakten we dankbaar gebruik van de deskundige en betrokken inspreekbeurten door medewerkers van de Gelderse Milieu Federatie over deze onderwerpen.

In de jaren negentig hebben de acties rond de dioxineuitstoot van afvalverbrander AVIRA veel opgeleverd. Ik heb toen als Statenlid samen met de GMF* een symposium over deze ellende georganiseerd, wat leidde tot structurele veranderingen bij AVIRA.’

Dirk loopt in diverse rollen al een tijdje mee in Gelderland. ‘Het Milieuboekje van Bram van der Lek uit 1972 heeft een grote rol gespeeld bij mijn persoonlijke duurzame coming-out’- hij haalt prompt een heftig onderstreept exemplaar tevoorschijn. ‘De bottomline is in die jaren echt wel veranderd, de zorgen om klimaatverandering en biodiversiteitsverlies worden tegenwoordig breed gedeeld.’

Petra: ‘We geven al vijftig jaar stem aan natuur, landschap en milieu. Dat vertaalt zich in onze inzet voor een robuust natuurnetwerk met onderlinge verbindingen en we komen op voor het behoud en herstel van Gelderse landschappen. ‘Landschap’ is van iedereen maar slecht beschermd, dus als je niet oppast verdwijnt het stukje bij beetje. Onze inzet tegen verlenging van de A15 en tegen vliegveld Lelystad, onze bijdragen voor duurzame opwek van energie mèt aandacht voor natuur en landschap, het recente Aanvalsplan Landschapselementen, de start van het platform voor natuurinclusieve landbouw en onze inzet voor schone lucht zijn allemaal uitwerkingen van onze inzet voor behoud, herstel en versterking van natuur, landschap en leefomgeving.’

Jullie hadden het allebei over veranderingen in aanpak. Kunnen jullie daar meer vertellen?

‘We hebben ontdekt dat we meer bereiken met agenderen dan met alleen reageren en ‘tegen zijn’, licht Dirk toe. ‘Het is prima om tegen bepaalde ontwikkelingen te zijn, mits we daar naast zetten waar we voor zijn. Naast strategisch meedenken vind ik het ook belangrijk dat we operationeel actief zijn. Laten zien dat en hoe het wel kan.’

Petra: ‘We kiezen minder voor een activistische rol en zoeken meer de samenwerking. Daarom denken we constructief mee hoe de transitie naar duurzame energie en het terugdringen van uitstoot van broeikasgassen op een goede en gedragen manier kan plaatsvinden. Zo zijn we ook trekker van de samenwerking voor natuurinclusieve landbouw in Gelderland, waarmee we willen bereiken dat de biodiversiteit wordt hersteld dankzij duurzame landbouw.’ Dirk haakt erop in: ‘Inderdaad, dat penvoerderschap van het Platform Natuurinclusieve Landbouw was vijftig jaar geleden ondenkbaar geweest’. Petra: ‘We investeren in de samenwerking, omdat we samen meer kunnen bereiken dan wij alleen vanaf de zijlijn. We hebben met de partners van het platform een gedeeld toekomstperspectief geformuleerd. Nu kunnen we daaraan werken, soms in kleine stapjes maar wel gericht op dat toekomstideaal.’

In de jaren zeventig waren ‘milieu’ en bijvoorbeeld ‘zure regen’ gebruikelijke termen. Die zie je niet veel meer terug.

Petra: ‘Waar het om gaat is dat we er als samenleving nog altijd niet in geslaagd zijn om onze economie in balans te brengen met de draagkracht van de aarde. Verre van, zelfs. Op thema’s als duurzaam waterbeheer, herstel van biodiversiteit, duurzame voedselproductie en zuinig ruimtegebruik bij de energietransitie zijn we nog hard nodig.’

Dirk: ‘Tegenwoordig gaat het over klimaatverandering en duurzaamheid. De constante is dat we nog altijd niet overbodig zijn.’

Natuur en Milieu Gelderland is sinds 2014 een vereniging. De leden zijn lokale organisaties en particuliere leden. Hoe belangrijk zijn de leden?

Petra: ‘Met onze leden zijn we geworteld in heel Gelderland. We ondersteunen hen met kennis en advies, bijvoorbeeld rond lokale procedures of bijdragen aan lokaal beleid. Samen met onze leden werken we aan goed omgevingsbeleid, waarbij wij de lokale gebiedskennis kunnen bundelen en provinciaal inbrengen.’

Dirk: ‘Bovendien dragen onze leden bij aan de gedachtevorming over actuele thema’s, onder andere in de Geef om Gelderland-bijeenkomsten, die ik een echte aanwinst vind. Het is geweldig om voorzitter te mogen zijn van deze energieke organisatie. Alle contacten in dit verband, bijvoorbeeld in het voortraject naar onze Meerjarenstrategie, geven me energie.’

Zijn jullie trots op het werk van Natuur en Milieu Gelderland?

Petra: ‘Ja, als de aandachtspunten die wij agenderen breed herkend worden, ben ik daar trots op en blij mee. Zoals het belang van natuur en landschap in de energietransitie. Of onze rol als initiatiefnemer van het windpark Nijmegen-Betuwe, de natuurontwikkeling Hattemerpoort en het Gelders Energie Akkoord. Het is heel mooi om te zien dat het lukt om samen met leden en partners resultaten te boeken, want het algemeen belang van Gelderland is ermee gemoeid.’

* De diverse namen waaronder we hebben geopereerd, zijn Gelderse Milieuraad, Gelderse Milieu Federatie (GMF), Gelderse Natuur- en Milieufederatie (GNMF) en sinds 2020 Natuur en Milieu Gelderland.