Jaarverslag 2024

2024:
opkomen voor
natuur bij
politieke tegenwind

We leven in spannende tijden. De huidige politieke wind waait guur voor natuurherstel en klimaatmaatregelen, en de korting op onze subsidie is daar één van de gevolgen van. Hoe is 2024 verlopen in die omstandigheden?

Stevige uitdagingen

Einde voor Vitaal Landelijk Gebied Gelderland

Eén van de ingrijpendste beslissingen van kabinet Schoof voor natuur- en landschapsbeleid was het opheffen van het Transitiefonds, waarin 25 miljard gereserveerd was voor het landelijk gebied. Voor Gelderland betekende dat het einde van het programma Vitaal Landelijk Gebied Gelderland.

Jarenlang is geïnvesteerd om tot een gezamenlijk VLGG-programma te komen, met natuurorganisaties, boeren, waterschappen, recreatieondernemers, gemeenten en provincie. Ook al zagen we in het plan echt wel verbeterpunten, het schrappen ervan was het dieptepunt van 2024 voor alle betrokken partijen.

Dit alles terwijl er geen alternatief plan bestond en bestaat. De verwarring, vertraging en onduidelijkheid die het kabinet hiermee heeft veroorzaakt, legde een flinke schaduw over het jaar.

 

Bezuinigingen definitief

Door het vorige college waren in 2023 bezuinigingen aangekondigd voor onze organisatie. Deze zijn door het huidige college bevestigd. Wel is er een kleine verzachting, door de korting over twee jaar te verspreiden.

De korting betekent voor ons:

  • een inkrimping van het team – in 2024 namen we afscheid van twee collega’s die niet zijn vervangen;
  • een aansporing om nieuwe samenwerkingen te zoeken;
  • een uitdaging om onze toegevoegde waarde scherp naar voren te brengen;
  • een serieus signaal dat het huidige provinciebestuur natuurbelangen ondergeschikt maakt aan andere belangen, en bovendien gezonde tegenspraak actief tegenwerkt.

 

Maar blijvende inzet voor natuur, landschap, klimaat en leefomgeving!

Gelukkig konden we ons werk ook in 2024 voortzetten. De energieboswachters die hun cursus afrondden, kunnen nu in hun eigen gemeente meedenken in de natuurinclusieve energietransitie. De voedselboscursisten zijn aan de slag met hun zelfgemaakte ontwerpen. Op meerdere plekken in Gelderland groeit de samenwerking tussen producenten en consumenten voor lokaal voedsel.

De betrokkenheid van zóveel mensen voor hun eigen omgeving, voor een veerkrachtige natuur, voor een toekomstbestendig Gelderland? Dat geeft energie en plezier en goede moed om verder te gaan.

Je kunt hier het volledige jaarverslag van Natuur en Milieu Gelderland 2024 lezen.

Hieronder vind je enkele highlights van 2024 en een samenvatting van de cijfers.

1. Biodiversiteit, natuur en landschap

Wij komen op voor herstel van de natuur en een afwisselend landschap dat rijk is aan biodiversiteit.
In 2024 waren we trots op:

'Groen licht' voor duisternis

We zijn met Nacht van de Nacht al meer dan twintig jaar bezig om het belang van duisternis voor natuur en mensen op de kaart te krijgen. De komende jaren gaan we dit werk aanvullen met advies en ondersteuning aan Veluwse gemeenten om de Veluwe weer donker te krijgen. We dienden het plan in in 2024, en inmiddels weten we dat de Nationale Postcodeloterij het in maart 2025 heeft goedgekeurd.

Onder de naam ‘Minder licht, meer zien’ gaan we o.a. aan de slag met het verankeren van duisternis in gemeentelijk beleid en het verminderen van lichtvervuiling.

Duurzame ruimtelijke ontwikkeling

De ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst voor het Masterplan IJsselvallei was een mooie start van het jaar. Bij één van de projecten binnen dit plan, brongebied Grote Wetering, zijn we actief betrokken, samen met Stichting Landschapsbeheer Gelderland. Er zijn landschapselementen toegevoegd, maatregelen genomen voor verbeterde waterhuishouding, lokale zaadmengsels ontwikkeld voor akkerranden en ‘compostthee’ toegepast voor een betere bodemstructuur.

We vertegenwoordigden de natuur dit jaar ook bij het natuur- en landschapsoverleg Achterhoek, de begeleidingsgroep FruitDelta Rivierenland en ontwerpsessies van fieldlab Toekomstbestendige laanbomen- en fruitteelt.

Duurzaam omgevingsbeleid

We hebben ruim 3000 ruimtelijke plannen en vergunningen beoordeeld. Waar nodig adviseerden we burgers over stappen tegen schadelijke plannen.

Een belangrijke eigen zienswijze was die op de Nota Reikwijdte en Detailniveau voor het Defensieprogramma. We volgen deze ontwikkelingen ook in 2025 op de voet.

Samen met onze leden formuleerden we speerpunten over het Beleidskader Recreatie en toerisme en de Actualisatie omgevingsverordening. Mooi om een aantal van de speerpunten herkenbaar terug te zien in beleidsvoorstellen van de provincie.

2. Landbouw en voedsel

We zetten ons in voor natuurinclusieve landbouw, herstel van biodiversiteit en gezond en duurzaam eten.
Hier waren we in 2024 trots op:

Boer en buur met natuur

We ondersteunden twee initiatieven voor de versterking van lokale productie, verwerking en verkoop.

Voor de IJsselmarke in Brummen hielpen we in de zoektocht naar een toekomstbestendige organisatievorm.

Met Landschapsvereniging De Ploegdriever werken we aan een samenwerking tussen bakkers, producenten en afnemers voor het stimuleren van diverse oude, inheemse graanrassen. “Graan van Hier” heet het project terecht.

Platform Natuurinclusieve landbouw

Binnen dit platform, waarin landbouw, natuur en wetenschap bij elkaar komen, zijn inmiddels 23 projecten afgerond, met nog altijd 17 lopende projecten. Het platform brengt ook een eigen jaarverslag uit. 

Goed nieuws was de verlenging van de financiering van dit platform met twee jaar.

Eén van de projecten waar we zelf intensief bij betrokken waren, was de ontwikkeling van de Gelderse biodiversiteitsmonitor. We zijn trots dat de provincie het gebruik van deze tool gaat opschalen!

3. Energie en klimaat

Wij zetten ons in voor meer duurzame energie én zorg voor natuur en landschap. Want de keuze tussen klimaat of natuur is onmogelijk.
In 2024 waren we trots op:

Expertise natuur en duurzame energie

Met onze expertise op het raakvlak van duurzame energie, natuur en landschap hebben we 25 natuurorganisaties, gemeenten en energiecoöperaties geadviseerd over ruimtelijke kwaliteit, participatie en draagvlak. Ook 5 ontwikkelaars vroegen ons om advies op het gebied van natuurinclusiviteit en financiële participatie.

We ontwikkelden een training over sturen op natuurinclusiviteit bij wind- en zonneparken op regionaal niveau. Deze training is speciaal voor medewerkers op gebied van energie, ruimtelijke ordening, natuur en landschap en vergunningverlening bij provincies, gemeenten en omgevingsdiensten. We hebben collega’s van de andere natuur en milieufederaties opgeleid om deze training ook te kunnen geven.

 

22 Nieuwe energieboswachters

Maar liefst 22 deelnemers rondden dit jaar de cursus Energieboswachter af.

In diverse sessies kregen zij kennis over ecologie en landschap. Daarna gingen ze in groepjes aan de slag. Daarbij keken zij hoe je natuur kan toevoegen aan een locatie voor duurzame energieopwekking bij hen in de buurt.

De energieboswachters kunnen in hun eigen gemeente een belangrijke rol vervullen in de zoektocht naar goede locaties, naar belangrijke aspecten rond participatie en naar een natuurvriendelijke inrichting. Meer weten of in contact komen met een energieboswachter in jouw omgeving? 

4. Gezonde leefomgeving

2,1 Miljoen Gelderlanders willen een gezonde leefomgeving, met natuur dichtbij, schone lucht en voldoende stilte en rust. Hoe kun je daar zelf aan bijdragen? Het vraagt om betrokkenheid, kennis en inzet. In 2024 droegen we daaraan bij met:

Geef om Gelderland

‘Geven om Gelderland’ betekent een gevoel van verbondenheid met je provincie, je omgeving. Met het programma ‘Geef om Gelderland’ bieden we interessante en leerzame excursies, workshops en lezingen. Dit versterkt het gevoel van verbondenheid en biedt kennis waarmee je kunt bijdragen aan het beschermen en versterken van natuur en duurzaamheid.

In 2024 organiseerden we 11 bijeenkomsten, met o.a. werksessies over de omgevingswet en recreatiezonering, avonden over lokaal voedsel in samenwerking met filmhuizen in Arnhem en Nijmegen, een excursie over rewilding op de Veluwe en een lezing over watermanagement.

Fonds Duurzame lokale activiteiten

Onze leden kunnen een aanvraag doen bij dit fonds om een lokale activiteit mogelijk te maken. Doel is bij te dragen aan de vergroening van buurten. We konden 9 aanvragen honereren. Van de vergroening van een schoolplein in Velp (foto) en Tiel, tot een informatiebord over inheemse bomen in het arboretum in Ressen en over de cultuurhistorie van de beken op landgoed Vosbergen, en diverse buurtinitiatieven voor groene stroken en straten. Prachtig! Activiteitenfonds Natuur en Milieu Gelderland

Cijfers

De inkomsten zijn licht gedaald ten opzichte van 2023. We hebben de uitgaven hier tijdig op aangepast, zodat we uit de rode cijfers zijn gebleven. Voor de komende jaren gaat dit echter nog een grote uitdaging worden.

 

Totaal Percentage
Budgetsubsidie overheden 346126 32,4
Projectsubsidie overheden 294837 27,6
Contributies en donaties 41140 3,9
leden 14849
donaties particulieren 5541
donaties bedrijven 20750
NPL en NMF samenwerking 284289 26,6
NMF-projecten 166289
NPL-vrij 118000
Opdrachten 87390 8,2
Nagekomen resultaten 14276 1,3
INKOMSTEN TOTAAL 1068058 100

“"Dankzij de deelnemers van de Postcode Loterij kunnen wij de Natuur en Milieufederaties ondersteunen met flexibele, lange termijn financiering. Zij spelen een sleutelrol in het versnellen van de duurzame transitie – van het beschermen van biodiversiteit tot het stimuleren van een natuurinclusieve landbouw."”

Jonne Arnoldussen, Managing Director, Nationale Postcode Loterij