Stikstofuitspraak: tijd voor oplossingen

Stikstofuitspraak: nu tijd voor oplossingen

In een zaak aangespannen door Greenpeace heeft de rechter bepaald dat de Nederlandse staat zich moet houden aan de gestelde stikstofdoelen voor 2030. Dat is geen streven, maar een verplichting.

22 januari 2025

Geen uitstel meer

De rechter onderstreept in de ‘Greenpeace-zaak’ dat niet langer gewacht mag worden met concrete stappen. Dat de plannen van het vorige kabinet voor stikstofreductie zijn geschrapt, noemde de rechter ‘een stap terug’, en hij wees erop dat er geen nieuw beleid is gemaakt om de doelen van 2030 wel te halen.

Zachte heelmeesters

Dat de stikstofneerslag te hoog is, is al heel lang bekend. Er zijn allerlei geitenpaadjes en tussenoplossingen gezocht, die niet voldoende hebben opgeleverd.

Al die jaren hebben vooral stilstand en onduidelijkheid opgeleverd. Opnieuw blijkt: zachte heelmeesters maken stinkende wonden. Weglopen voor moeilijke beslissingen betekent vooral dat het later nog moeilijker wordt.

Politiek leiderschap vraagt om duidelijkheid én rechtvaardigheid: wat moeten we doen, en hoe zorgen we ervoor dat de lasten niet onevenredig hard terechtkomen bij boeren en bedrijven die met veranderingen te maken krijgen.

Dus niet langer om de hete brij heen draaien, dat is eigenlijk de opdracht van de rechter. Doe wat nodig is.

Als het gemakkelijk was…

We staan dus met elkaar voor een grote opgave. Een moeilijke opgave ook (want als het gemakkelijk was, was het allang opgelost natuurlijk).

Samen met provincie, boeren, landbouworganisaties en andere natuurorganisaties hebben we de afgelopen jaren intensief overlegd over oplossingsrichtingen. We waren betrokken bij de Gelderse Maatregelen Stikstof en bij het Vitaal Landelijk Gebied Gelderland.

Kijk bijvoorbeeld hier hoe we natuur, landbouw en bebouwd gebied met en naast elkaar voor ons zien. We noemen dat Vitaal platteland.

De streep die het huidige kabinet door de voorgestelde plannen zette, was dan ook enorm frustrerend. Niet alleen voor de staat van de natuur, maar ook omdat we zien hoe boeren vastlopen op onzekerheid en uit de impasse voor o.a. woningbouw willen komen.

Brede welvaart? Minder stikstof

De natuur waarschuwt ons al jaren: het verlies van biodiversiteit, vervuilde lucht en slechte waterkwaliteit (door een overdosis mest) zijn signalen om niet langer te negeren.

De natuur is niet alleen iets voor natuurliefhebbers. Dit raakt de kern van ons bestaan. Schone lucht, vruchtbare grond en schoon water zijn essentieel voor onze gezondheid, onze economie en onze toekomst.

Toch heeft Nederland jarenlang nagelaten deze fundamentele basis te beschermen. Elke dag dat de politiek blijft aarzelen, sterven unieke dier- en plantensoorten uit. Kinderen groeien op met astma door vervuilde lucht, en bouwvakkers staan met lege handen door stilgelegde projecten.

Tijd voor oplossingen: de plannen liggen klaar

Met het Vitaal Landelijk Gebied Gelderland hebben we de plannen klaarliggen om natuur te herstellen en stikstofuitstoot te verminderen. Door dit weer volop op te pakken, versterken we de voedselzekerheid op de lange termijn, verbeteren we de leefomgeving en voorkomen we dat Nederland verder juridisch vastloopt.

Boeren die de overstap maken naar natuurinclusieve landbouw verdienen onze steun. Niet alleen financieel, maar ook met eerlijke vergunningen en duidelijke regels. Zo maken we verduurzaming haalbaar voor iedereen. Innovatie kan daarbij een onderdeel van de oplossing zijn, maar zolang er geen fundamentele keuzes worden gemaakt – die écht leiden tot stikstofreductie – blijft het pappen en nathouden.
Laten we dan ook breder kijken: water-, adaptatie- en gebiedsproblemen kunnen in samenhang worden opgelost.

Tijd om te handelen

Nederland heeft een politiek nodig die de verantwoordelijkheid durft te nemen en niet alsmaar hoopt om van Europa een uitzondering te krijgen. Dat is een doodlopende weg.

De politiek moet de gebiedsplannen hervatten, boeren ondersteunen bij verduurzaming en hard ingrijpen waar dit niet gebeurt. Zorg dat de natuur, onze gezondheid en de woningbouw niet blijven opdraaien voor de huidige nalatigheid. Dit moment vraagt om de hoop om te geloven in verandering, het lef om moeilijke keuzes te maken en de trots om Nederland weer vooruit te krijgen.