De provincie heeft een zoneringsplan gelanceerd voor stikstofgevoelige natuurgebieden, met name rond de Veluwe en in de omgeving van Winterswijk. De details en de specifieke invulling van de zonering zijn nog niet uitgekristalliseerd.
Het doel van het plan is dat in een zone van 500 meter rond deze gebieden de stikstofuitstoot van bestaande activiteiten 60 tot 70 procent lager is dan nu, uiterlijk in 2035. Daarnaast wordt via natuurbeheer extra gewerkt aan het behalen van de instandhoudingsdoelen voor de N2000-gebieden.
Wij zien kansen en risico’s.
Ruimtelijke herinrichting rond natuurgebieden met een focus op extensieve, natuurinclusieve landbouw is het meest effectief om een groot aantal doelen in samenhang te bereiken. Een van de GMS-doelen is om het percentage natuurinclusieve landbouw in een zone van 5 kilometer rondom de Natura 2000-gebieden te verhogen van 7% naar 25%.
Dit kan, door hier stevig op in t zetten, zowel in gebiedsvoorwaarden als met ondersteuningspakketten. We roepen de provincie op om het financiële en ruimtelijke instrumentarium voor Landinrichting 2.0 optimaal te benutten en middelen vrij te maken voor dit doel. Zorg er ook voor dat de ANLB-middelen van het Rijk worden ingezet voor langjarige, zware beheerpakketten.
Een tweede doel, dat daarmee goed te combineren valt, zijn hydrologische maatregelen op 20.000 hectare extra areaal. Op dit moment blijven nog veel kansen voor actief grondbeleid liggen.
Natuurherstel betreft meer dan alleen de reductie in stikstof. Benut de zonering om integraal te werken aan de opgaves. Voor natuurherstel moet binnen en buiten de zone worden gewerkt aan de hydrologie, waterkwaliteit, het terugdringen van (chemische) vervuiling en goede ecologische verbindingen. Er is brede overeenstemming dat een gecombineerde, gebiedsgerichte aanpak het meest oplevert. Daarbij is een focus op extensieve, natuurinclusieve landbouw met landschappelijke en recreatieve waarden het meest effectief.
Combineer de zonering met de opgave om de recreatiedruk op de Veluwe te reduceren. Hiermee komen nieuwe verdienmodellen in zicht om de lokale economie in de zoneringsgebieden te versterken en lokale voorzieningen te behouden.
Momenteel is onbekend hoe in de periode tot 2035 gemonitord wordt of en hoe de stikstofuitstoot afneemt. Die verantwoordelijkheid wordt nu bij de ondernemers gelegd met een afkap in 2035 indien er onvoldoende reductie is. Het is belangrijk dat er tussentijdse doelen zijn waarop gestuurd wordt, zodat 2035 niet het nieuwe 2019 gaat worden.
De generieke opgave voor stikstofreductie (‘de stikstofdeken’) blijft groot en is mede bepalend voor het succes binnen de zones. Een landelijke aanpak en regulering is onmisbaar en de provincie zou er bij het Rijk op moeten aandringen hier zonder uitstel beleid voor te maken.1 De zonering is niet de heilige graal waarmee het stikstofoverschot voor de rest van de provincie wordt opgelost – het is belangrijk daar eerlijk over te zijn en geen verkeerde verwachtingen te wekken bij boeren en bedrijven.
Met de bijstelling van de kadernota Agrifood worden bestaande ruimtelijke categorieën zoals grondgebonden/niet-grondgebonden landbouw en intensieve landbouw losgelaten, evenals het slot op nieuwvestiging. Daarmee worden mogelijkheden voor ruimtelijke sturing verder beperkt. Ook wordt de definitie van natuurinclusieve landbouw afgezwakt. Dit staat haaks op wat nodig is voor natuurherstel. Het risico bestaat dat de winst van het zoneringsvoorstel volledig teniet wordt gedaan door de nieuwe ruimte die buiten deze zones ontstaat. Bekijk dus ook deze voorstellen in samenhang.
Functieverandering is een serieus risico bij stoppende veeteeltbedrijven. Als daarvoor in de plaats intensieve teelten komen waarbij veel bestrijdingsmiddelen worden gebruikt, gaat de stikstofuitstoot wel naar beneden, maar heeft dat negatieve gevolgen voor bijvoorbeeld water en natuur. Dit vraagt aandacht op de korte termijn.
GS hebben gelukkig expliciet benoemd zij geen andere vervuilende functies willen in de zones. Het is belangrijk dat dit goed wordt geborgd.
We hebben de kansen en risico’s en overige aandachtspunten in een brief aan de Statenleden gestuurd. Hopelijk helpt het hen met het beoordelen van de plannen en dit meegeven aan Gedeputeerde Staten.
Natuur en landelijk gebied