De coalitiepartijen willen in Provinciale Staten praten over een ‘realistische benadering van de KRW’. Daarmee lijken ze vooral te bedoelen dat bedrijfsbelangen zwaarder moeten wegen dan het belang van gezonde ecosystemen.
11 september 2025
Met de huidige koers stevent Nederland af op een ernstige watercrisis. De provincie heeft daarvoor een eigen verantwoordelijkheid én meer instrumenten dan nu worden gebruikt. We schreven een uitgebreide brief aan Provinciale Staten naar aanleiding van het verzoek te spreken over een ‘realistische benadering van de KRW’. Een samenvatting vind je hieronder, de hele brief vind je hier.
De slechte waterkwaliteit in Nederland wordt grotendeels veroorzaakt door de doorgaande waterverontreiniging in Nederland zelf, waarbij nutriënten en bestrijdingsmiddelen uit de landbouw en chemische lozingen uit delen van de industrie hoofdoorzaak zijn.
De afname van nutriënten is sinds 2021 gestagneerd. Inmiddels is er zelfs weer sprake van toename van concentraties in het oppervlaktewater. Dit vormt een ernstige bedreiging voor het waterleven.
Bedrijven die vervuilende stoffen maken en uitstoten nemen niet of onvoldoende de verantwoordelijkheid die ze moeten nemen op grond van het voorzorgsbeginsel en andere milieuprincipes. Dan moet de overheid regulerend en handhavend optreden.
Steeds weer krijgen echter specifieke bedrijfsbelangen prioriteit boven gezonde ecosystemen. Daarmee wordt het recht van inwoners op een schone leefomgeving geschonden. Het is niet alleen in het belang van onze eigen gezondheid en die van de natuur, maar ook in het belang van bedrijven, boeren en een toekomstbestendige economie om de KRW-doelen te halen.
Daarom roepen wij de provincie op om krachtige regie te nemen.
Wij bepleiten een versnellingsaanpak gericht op het terugdringen van
De provincie heeft daarvoor verantwoordelijkheden en instrumenten.
De uitvoering van maatregelen loopt vertraging op door een tekort aan middelen.
Dit komt door de politieke keuze van de provincie om maatregelen voor de KRW-‘restopgaven’, die waren ondergebracht in het VLGG, geheel afhankelijk te maken van het NPLG-transitiefonds.
Wij hebben na het wegvallen van het transitiefonds in het najaar 2024 al opgeroepen om extra middelen voor KRW-doelen uit te trekken in de provinciale begroting én om ruimtelijke instrumenten beter toe te passen. Deze oproep herhalen wij.
Op dit moment wordt, met het oog op vergunningverlening, alle menskracht en middelen gericht op de smalle stroken rond stikstofgevoelige natuur, terwijl elders ook urgente maatschappelijke opgaven zijn. Wij ondersteunen de motie van een groot aantal fracties om ook middelen beschikbaar te stellen voor integrale gebiedsprocessen buiten het ‘strokenbeleid’.
Provincies en gemeenten denken vaak dat zij beperkt zijn in hun opties om te sturen op bijvoorbeeld mestaanwending en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Dat is een misvatting. Alle overheidslagen hebben op grond van de Omgevingswet mogelijkheden om bij te sturen bij overschrijding van waterkwaliteitsnormen.
Gelderland heeft een goed voorbeeld gegeven door in de Omgevingsverordening de niet-biologische bollenteelt in grondwaterbeschermingsgebieden te verbieden. Maar er kan en moet meer gebeuren, bijvoorbeeld in kwetsbare beekdalen en rond kwetsbare natuur. Dit is een zeer urgente opgave, gegeven de snelheid waarmee grasland wordt omgezet naar intensieve teelten. Het volstaat niet om te blijven wijzen naar de rijksoverheid, die nalaat te doen wat nodig is.[2]
Wij wijzen op de Factsheet aanpassen grondgebruik voor KRW van FLO Legal, met een overzicht van juridische instrumenten.[3] Wij wijzen ook op de gemeentelijke handleiding Regulering bestrijdingsmiddelen, voor mogelijkheden die gemeenten hebben.[4]
Om normoverschrijding in het grondwater en oppervlaktewater tegen te gaan is de provincie bevoegd om eigen maatwerkregels te stellen in de omgevingsverordening, of instructieregels op te nemen voor gemeenten en waterschappen.
Dergelijke dwingende regels maken het mogelijk om agrariërs te compenseren voor het aanpassen van hun activiteiten.
Uiteraard is – net als bij de voorgestelde maatregelen voor stikstof in de ‘stroken’ – ook van belang om via effectievere VTH de niet-vergunde en illegale emissies en lozingen aan te pakken.
Wij vragen tot slot uw aandacht voor de bufferstroken rond kwetsbare beken. Dit was als ‘KRW-restopgave’ een belangrijk thema binnen het VLGG en in de beoogde gebiedsprocessen, waarover we nu weinig meer horen. Het provinciebestuur heeft aangegeven dat in plaats van 150 meter ook stroken van 40 meter kunnen volstaan, maar wij missen een feitelijke onderbouwing hiervan.
[1] https://vng.nl/sites/default/files/2025-07/20250715-brief-kabinet-veranderend-grondgebruik.pdf
[2] Een ex-ante analyse van de WUR laat zien dat dit actieplan zal leiden tot een verslechtering van de oppervlaktewaterkwaliteit Zie https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2025/07/14/ex-ante-onderzoek-8e-nitraat-actieprogramma. Zie ook de reactie van de gezamenlijke natuurorganisaties op dit concept: https://www.internetconsultatie.nl/concept8eactieprogrammanitraatrichtlijn/reactie/314998/bestand
[3]Factsheet aanpassen grondgebruik | Informatiepunt Leefomgeving
[4] https://www.pan-netherlands.org/wp-content/uploads/2024/12/Gemeentelijke-handleiding-Regulering-Bestrijdingsmiddelen.pdf
Natuur en landelijk gebied